Tilurð BFÖ eins og félagið var kallað fyrstu 50 árin er sprottin úr norrænu bindindishreyfingunni, en hliðstæð samtök störfuðu í Noregi og Svíþjóð.  Fljótlega eftir að fyrsti bíllinn leit dagsins ljós fór að bera á slysum tengdum ölvunarakstri.  Það varð kveikjan að stofnun bræðrafélaga BFÖ á Norðurlöndum á þriðja áratug 20. Aldar.  Sænsk tryggingafélög gerðu rannsóknir sem sýndu að bindindismenn ollu færri óhöppum í umferð og það varð kveikjan að sænska tryggingafélaginu Ansvar.

Stofnfundur BFÖ var haldinn þriðjudaginn 29. september 1953 að Skuggasundi 3 (Edduhúsinu) í Reykjavík. Á fundinn mættu 12 manns sem skráðir voru formlegir stofnendur BFÖ en á fyrsta stjórnarfundi BFÖ sem haldinn var 4. október það ár var ákveðið að telja sem stofnfélaga alla þá sem höfðu komið að undirbúningi að stofnun BFÖ, þannig að stofnfélagar voru samtals 20 talsins.

Markmið félagsins var strax þá að bæta umferðaröryggi, m.a. með því að neyta ekki áfengra drykkja, að aka á ábyrgan hátt og einnig lögð áhersla á ýmsa fræðslustarfsemi.

Saga BFÖ (Brautarinnar) hefur hefur einkenni af sögu brautryðjandans. Samstarf BFÖ við bræðrafélög á hinum Norðurlöndunum hefur verið BFÖ mikill styrkur og oftar en ekki aflgjafi nýrra hugmynda.  Þess má geta að systrafélög BFÖ í Svíþjóð og Noregi söfnuðu umtalsverðum upphæðum til handa þeim sem lentu illa í Vestmannaeyjagosinu.

Í fyrstu var áherslunum beint að því að efla hag þeirra ökumanna sem voru bindindismenn. Hámarki náði það starf þegar BFÖ ásamt fleiri bindindissamtökum og sænska tryggingafélagið Ansvar stofnuðu tryggingafélagið Ábyrgð hf. sem bauð bindindismönnum tryggingar gegn lægra iðgjaldi en áður þekktist.

Stofnun Ábyrgðar gaf BFÖ aukinn þrótt og vægi við að vekja athygli á helsta baráttumáli sínu í gegnum tíðina, því að áfengi og akstur fari undir engum kringumstæðum saman. Félagið hefur alla tíð haft þá skoðun að ekki ætti að heimila fólki akstur ökutækis ef nokkurt magn vínanda væri mælanlegt í blóði þess.  Félagið vakti athygli á því árið 1961 að bjóða upp á óáfenga drykki á veitingahúsum og var gert átak í að heimsækja þau. Árangurinn var að mörg þeirra fóru að bjóða upp á þann valkost.

Liður í útbreiðslustarfi BFÖ var skipulagning keppni í góðakstri víða um land en nýtt fyrirkomulag að norskri fyrirmynd, svokölluð ökuleikni var tekið upp árið 1977. Sigurvegarar tóku um árabil þátt í sambærilegri keppni erlendis og stóðu sig vel. Fjórum sinnum urðu Íslendingar Norðurlandameistarar í Ökuleikni á árunum 1978-1984. Þannig varð BFÖ brautryðjandi í keppni í akstursíþróttum sem nú eru stundaðar af fjölmörgum ökumönnum og lengi vel var ökuleiknin fjölmennasta keppnin í akstursíþróttum hér á landi. Í dag hefur hún þróast í að nýtast m.a. fyrirtækjum í þeirra starfi við  að auka vitund ökumanna í umferðinni.  Íslandsmeistarakeppni í trukka- og rútuökuleikni ásamt ökuleikni á fólksbílum verður haldin helgina 5.-6. október.

Félagið hefur átt sæti í Umferðarráði frá stofnun þess 1969.

Fullyrða má að BFÖ hafi um margt verið brautryðjandi í umferðaröryggismálum. Sem dæmi má nefna að á ársþingi BFÖ árið 1971 voru samþykktar ýmsar ályktanir í umferðaröryggismálum. Sú fyrsta gefur vel til kynna hve framsýnir og stórumhuga félagsmenn voru á þessum tíma en hún hljóðar svo:

“Að sjá til þess að ýmiss öryggisbúnaður, s.s. rúðusprautur, slökkvitæki, sjúkrakassar, viðvörunarljós (tengd stefnuljósum), glitþríhyrningar, hnakkapúðar og öryggisbelti verði lögskipaður búnaður í hverjum bíl.”

Þessi ályktun er samþykkt ítrekað á næstu ársþingum og smátt og smátt opnast augu stjórnvalda sem fara með umferðarmál og Alþingis fyrir mikilvægi þessa.

Á stjórnarfundi BFÖ í febrúar 1975 var tekið fyrir erindi frá Umferðarráði þar sem leitað var álits BFÖ á lögleiðingu bílbelta. Stjórnin mælti með lögleiðingu og taldi slíkt einu raunhæfu aðgerðina til þess að tryggja notkun þeirra. Á sambandsþingi 1977 var rekið á eftir því að notkun bílbelta yrði fest í lög. Eftir að notkun öryggisbelta í framsætum var lögfest var  sjónum beint að öryggi farþega í aftursætum. Á sambandsþingi 1981 var skorað á Umferðarráð að hefja markvissan áróður fyrir notkun öryggisbelta í aftursætum. Þetta sjónarmið var ítrekað síðar allt til þess að það ákvæði var fest í lög.

Notkun ökuljósa er annað dæmi um árvekni BFÖ hvað varðar öryggisbúnað bíla. Á. Sambandsþingi 1981 var samþykkt ályktun um lögbindingu notkunar ökuljósa allan sólarhringinn frá 1. október til 31. mars. Á sambandsþingi 1983 var samþykkt áskorun til dómsmálaráðherra um að beita sér fyrir því að lögleidd verði notkun ökuljósa allt árið.

Á áðurnefndu sambandsþingi 1971 var einnig samþykkt ályktun til lögregluyfirvalda og þau hvött til að taka til athugunar að taka upp blá ljós í stað rauðra og taka upp ba-bú hljóðmerki í stað sírena.

Önnur dæmi um árvekni BFÖ í umferðaröryggismálum má nefna hvatningu til stjórnvalda um lögleiðingu á handfrjálsum búnaði fyrir farsíma, leyfa hjólreiðar á gangstígum og notkun nagladekkja yfir vetrarmánuðina.

Þá hvatti BFÖ stjórnvöld strax árið 1964 til lækkun prómillmarka úr 0,5 niður í 0,2 prómill. Þá var strax ljóst að mörkin væru of há.

Árið 1967 beitti félagið sér fyrir að komið yrði á ökuferilsskrá fyrir fyrsta árs ökumenn. Þá var þegar ljóst að tjónatíðni óreyndra ökumanna var mun meiri og hvatti félagið til bættrar og aukinnar ökukennslu sem tæki á þessu vandamáli.

Félagið skoraði á ríkisstjórn árið 1971 að lögleiða veltigrindur á dráttarvélar og að komið yrði á reglubundinni skoðun á þeim.

Árið 1979 hóf félagið að vinna markvisst að hjólreiðafræðslu, m.a. með stofnun klúbba. Sama má segja um vélhjólafræðslu. Stofnaðir voru vélhjólaklúbbar á 6 stöðum á landinu þar sem fræðsla, verkleg kennsla í akstri og viðhaldi hjóla og léttar keppnir voru haldnar.

Árið 2001 fór BFÖ af stað með átakið Akstur krefst athygli í samvinnu við Umferðarstofu og nokkur fyrirtæki.  Því var jafnt beitt til atvinnubílstjóra sem og námskeið haldin meðal ungra ökumanna um land allt, þar sem veltibíllinn, go-kart bílar félagsins voru notaðir til að gera fræðsluna áhrifameiri, enda hefur félagið lengi talið að besta aðferðin við fræðsluna væri „að læra með því að gera“.

Blaðaútgáfa hefur verið mikilvægur liður í starfsemi BFÖ. Árið 1958 hleypti félagið af stokkunum fyrsta félagsriti sínu, Umferð, sem jafnframt var tímarit umumferðar­mál. Það rit kom út til ársins 1965. Árið 1962 hófst útgáfa á öðru riti, Brautin, en útgáfa þess varaði í tvö ár. Árið 1966 kom út fyrsta tölublað BFÖ-blaðsins sem kom út fram til ársins 2005 að undanskyldum árunum 1969-1975. Um miðjan 9. áratuginn varð talsverð áherslubreyting á efni blaðsins. Umfjöllun um bíla og tækninýjungar í bílum féll að mestu niður en aukin áhersla var lögð á umferðarmál og bindindismál í heild. Mikið var fjallað um lífsvenjur fólks og lífsviðhorf. Bindindi var skipað í flokk með heilbrigðum lífsvenjum ásamt hollu mataræði og líkamsþjálfun. Blaðið gerðist talsmaður óáfengra drykkja og birti af og til uppskriftir óáfengra hátíðardrykkja til neyslu í stað áfengra. Þá fékk umfjöllun um ölvunarakstur aukið rými. Á árunum 1989-1993 voru birt stutt viðtöl viðvið þjóðþekkta Íslendinga úr ýmsum þjóðfélagshópum sem lýsa afstöðu sinni til áfengismála og áfengisvarna. Árið 2000 opnaði félagið heimasíðu, brautin.is, þar sem er að finna greinar og ýmsan fróðleik um þau mál sem félaginu eru umhuguð.

Árið 1994 fékk BFÖ veltibíl frá Færeyjum lánaðan til landsins til að vekja athygli á mikilvægi notkunar bílbelta.  Fékk félagið Umferðarráð til liðs við sig í því verkefni.  Árangur þess verkefnis var svo góð að ákveðið var að smíða veltibíl.  Umferðarráð var samstarfsaðili og leitað var til Heklu sem gaf nýjan VW Golf í verkefnið með góðum stuðningi VW verksmiðjanna.  Síðan hefur veltibíllinn verið endurnýjaður þrisvar og alltaf Hekla látið félagið fá nýjan VW Golf til verkefnisins. Samstarfið við Heklu hefur verið farsælt og eru Veltibíllinn og Ökuleiknin dæmi um það. Í fólksbílakeppnum keppa t.d. allir á VW frá Heklu. Haft hefur verið eftir Umferðarstofu að Veltibíllinn hafi verið það tæki sem best hefur nýst í baráttunni fyrir aukinni notkun bílbelta. Hann hefur mikið verið notaður til að heimsækja skóla og við ýmsar uppákomur. Í dag er veltibíll orðinn hluti af skyldunámi í Ökuskóla 3.

Ýmis verkefni s.s. ölvunarátaksverkefni, bílbeltaátaksverkefni, fræðsla til ungra ökumanna eru og hafa verið í gangi og mjög oft í samstarfi við lögreglu, Landsbjörgu, Umferðarstofu (nú Samgöngustofu) og fleiri aðila. Í dag er markmið félagsins óbreytt, að stuðla að bættri umferðarmenningu og vímuefnalausum akstri.

Smelltu hér til að skoða myndir frá 60 ára afmælisveislu. 

Reykjavík, 27. september 2013
Einar Guðmundsson, formaður Brautarinnar